Klapke met de bomma: Mobiliteit

B: Allé, vraag maar, of anders weet ik niks nie meer
P: Ja, uhm…
B: Uhm.
P: Goe. We zullen beginnen. Uhm…
B: Uhm. Dat zeggen alle koereurs. 
P: Uhm, ja? Awel, dat is direct iets van mobiliteit hé, koereurs: fietsen. 
B: Ja.

Hallo allemaal en welkom bij de vijftiende aflevering van Op z’n Vlaams. Voor dees aflevering ben ik nog es langs de bomma geweest om een klapke te doen. Deze keer praten we over mobiliteit. En de reden daarvoor is simpel: ik werk nu in die sector, ik werk voor een organisatie die nul verkeersdoden en zwaargewonden in Brussel hoopt te bereiken, dus het leek me logisch om mijn licht es op te steken bij de bomma om te horen wat die daarover te zeggen heeft. 

Ahja, voor moest ge dat spreekwoord niet kennen “bij iemand uw licht opsteken” betekent: Opheldering of inzicht proberen te verkrijgen bij iemand. U door iemand laten informeren over iets. Bij iemand navraag doen over iets. 

In alle geval, ik wou es horen wat de bomma op dat gebied te zeggen had. Vergeet ook nie de FBpagina te liken of voor de podcast op de ‘follow’ knop te klikken. Hier is het klapke met de bomma.  

P: Had gij vroeger een fietske? 
B: Ja, menneke, ja. En als ‘t oorlog was had ik een fietske, ‘t was ne velo, en dan had ons vader diene gemaakt van drei ander.
P: Ja.
B: Want ja, ‘k zeg weer al, ‘t was oorlog, hé. En dan waren der geen stukken van dit en da. Ons vader kost zo een beke vanalles doen en diee maakte dan van drei ander ene velo.
P: Ah, groot gelijk, hé. 
B: We klapten van ne velo, nie van ne fiets, da was te schoon. Ja, dus, daar reed ik mee als ‘k de kans had want we waren thuis met vier. En iedereen wou just op dezelfde moment rijden. Dus da was een punt van discussie.  
P: En hoe maakt ge dat dan uit?
B: Dan wier er gevraagd “waar moet gij zijn en wa moet ge daar gaan doen?” en da mochten we ook altijd nie weten, hé. Maar meestal was ik er toch mee weg.
P: Ah, dus gij toch ‘t meeste. 
B: Want dan ging ‘k een vriendin ophalen en nog een vriendin en dan zaten me door den duur met dreien op diee velo. Ge kunt na voorstellen hoe dat da gebeurde. 
P: Ja.
B: Want daar was ne zadel, daar was dan vanachter ne porte-bagage en vanvoor was er dan nog een stuur, maar me zaten er toch met drieën up. En zo de Naamsevest af, da was bergaf.
P: En waar gingt gelle dan hene? 
B: Waar da me dan hene gingen? We waren bij de Kajotters toen. Dan gingen me zo naar een vergadering.
P: De Kajotters, da’s gelijk de Scouten? 
B: Nee, toen was ik bij de Scouten, maar die twee ander dan nie. Toen ging ik mee. Het was ne plezanten tijd. 
P: Maar wa is de Kajotters dan?
B: De Kajotters? Daar zen ‘k nie lang bijgeweest. Da was meer van de KAV dan.
P: Van de KAV, ahja, Oké.
B: Katholieke Arbeidende Vrouw, maar ze kwamen dan toch met een grote voiture.
P: Just.
B: ‘t Klopte allemaal nie, maar allé, ‘t deed geen zeer ook nie.
P: En had gelle zelf ne voiture bij ulle thuis?
B: Nee, nee, nee, da’s maar begonnen met tante Paula als die les gaf in Zaventem. Dan had die da nodig, hé, veu al haar bagage in te zetten. Ja, en da was een DAFke. 
P: Voor wat had die bagage nodig?
B: Ja, die gaf dan naad en snit en wat allemaal en dan mokte die vanalles, lampekappen enzo. En da waren dan veel vreemdelingen in die klas en de leerlingen die moesten dan ‘s avonds hun gerief gaan kopen, maar die leerlingen mochten dan ‘s avonds nie meer buiten achter een zeker uur.  
P: Oei, da’s ook ni schoon. 
B: Dus die hadden niks bij. Dan bracht ons Paula da mee.  
P: Ok, da’s lief van haar.  
B: Die’s altij lief geweest. 
P: Ja ja, ‘k zeg ook nie anders. 
B: Wa moete nog weten, want…
P: Ma had gelle zelf… gelle had toch ook nen auto?
B: Ons Paula, voor naar ‘t school rijden.
P: Zij alleen?
B: Die reed ons dan ook naar West-Meerbeek naar tante Fien. En ons moeder had altijd zeer in dere rug, behalve als tante Paula zei “Kom, me rijden naar West-Meerbeek”. Ze was den eerste in den auto. Zo was da toen. Mekander helpen met hetgeen da ge had. Maar nen DAF, da was nen auto, zenne. Da reed goe.  
P: Al een chance. 
B: Een open dak enzo da hadden we nie. Nee. Nie nodig, hé.
P: En reden er in dieen tijd al veel mensen met den auto?
B: Da begon toen toch, ja. 
P: Welk jaar was da?
B: Oh, na vraagde me jaren, da’s geschiedenis. ‘t Was toch geen tweeduzend, zenne. Negentien… laat ons zeggen in de zeventig. 
P: De jaren zeventig, oké. 
B: Ja, maar de vorige jaren waren der ook, hé. Da was per velo. En een trottinette hadden me ook, maar da was dan gewoon voor ne keer tot aan de Sarma te rijden.
P: De Sarma, ja.  
B: En dan mochte da laten buiten staan. Niemand zou diee gepakt hebben. Maar zet na ne keer ne velo buiten. 
P: Da’s gevaarlijk.
B: En dan moogde em nog op slot zetten. Hier neffe was ne jong en diene had zenne velo piekfijn in orde gezet en een ferm lakske up gegeven. Hij kwamp ermee buiten en hij had nog iets vergeten. Hij springt binnen. Hij kwam terug buiten, ‘t veloke was eweg. Dan hadden ze dat up een camionette gezet. Ja, ze waren dermee eweg. Dan heb ik weten vloeken, hoe hard dat da ga. ‘K Zou goddore meegevloekt hebben. Zo erg was ‘t.   
P: Da’s inderdaad wel spijtig, da. 
B: Da’s toch just, hé.  
P: Da’s zeker da. Da’s nie schoon.
B: K’ em ‘t nie gedaan, maar allé.
P: Maar hier, in Leuven, gebeurt da wel vaker, hé.
B: En ze zeggen “‘t zijn studenten”, nee, ‘t zijn der ander ook. Maar als da gereed staat tegen de muur en ge moet ieveranst rap zijn. Dan zijde vertrokken, hé. Maar na staat er uw dinge in, hé, uw nummer enzo vanalles.
P: Ja, nu is ‘t wel wa beter.  
B: Dan moet ge zien da ge ‘t toch maar vast krijgt, want als ge dan zelf ene vindt en ge ga naar de polies, dan is ‘t “Waar hedde diee gevonden?” en dan peizen ze nog da ge em zelf gepikt hebt dus… Zet hem tegen nen andere muur en ge zijt waar da ge moet zijn. Ja, da was ‘t. 
P: Dus de jaren zeventig. En dervoren, wa deden de mensen dan? Gewoon alles met de fiets doen en met ‘t openbaar vervoer? 
B: Ja, die ne velo hadden was goe en te voet, hé. A pied. En na moet ik niezen, se. Er was veel te voet. De mensen zijn van z’n leven zo gezond nie geweest als toen.
P: Ja, nen tram, hadden wij dat hier?
B: Nen tram, ja, ja. 
P: Maar da was aan de Vaart of waar was da nu weer?
B: Hier lagen toen tramrails, hé. Daar zijn ik ne keer met mijne schoen ingevlogen. Ik had ons Els op mennen arm. Ik stapte met m’n tallonnenschoenekes in zo een rail en pataat de grond up. 
P: Oei. 
B: Ja, ‘t joenk had nen bult en mijn kousen waren kapot. Da was alles. Nee, de mensen gingen veel te voet, hé. 
P: Da’s gezonder, hé.  
B: Awel, ze waren gezond. En up den buiten dan hadden ze ne kruiwagen als ze naar de winkel moesten gaan en veel moesten dragen. Da was ook te voet maar ze hadden hunne gerief.    
P: Ja, da zou hier nie goe werken, peis ik. 
B: Ne goeie kruiwagen, die hadden da. En mijne nonkel diene had ene van ‘t eerste ne velo up ‘t dorp en hij reed daarmee naar Aarschot. En hij kwam te voet terug. Hij had vergeten dat em daar kost gaan up zitten. Hij had zenne velo aan z’n hand en zo kwamp em terug.
P: Da kan ook, hé.  
B: Heel ‘t dorp wist ‘t. Da was nog ‘t plezante dervan. En da licht op ne velo da was in dienen tijd met carbuur. ‘k Weet zelf nie wat dat is, carbuur…
P: Maar daar werd het licht wel mee gemaakt. 
B: Ja, en da rook, hé. Da was ook ne goeien tijd, hé. De kruiwagen, en achteraf mochten wij der ook up zitten.
P: En zaagde toen nog meer paarden in, in…  
B: Ja, rijke boeren die hadden een peid, hé. Een peid… Ja, maar da weer nie mee…
P: Nie op gereden, maar zag ge die in de straten ook of…?
B: Straten? ‘T was enkel veld. 
P: Ahja, toen waren er nog geen straten.
B: De straat da ze bij ons gelegd hebben, da was den eerste macadam. En ons tante Fien zei: “Daar rijdt ewat over, zenne. Na hebben we te zien.” Waren vijf auto’s up nen helen dag.
P: In West-Meerbeek was da?
B: En ‘t wou lukken. We hadden nen hond, onzen Duc, ne Mechelse Scheper. Hij liep er toch onder. ‘T waren der maar vijf maar hij liep er onder eenen onder. 
P: Ai, ocharme.
B: Ja, onzen Duc. Ja, da zijn zo van die dingen da ge nog es napeist, hé. Vijf auto’s op nen helen dag.
P: Da’s wat anders nu, ja.  
B: Da was een dinge, zenne. Da moest voortverteld worden. Och God, goed dat de mensen der nie meer zijn. Ze zouden het niet kunnen geloven. Dat is na nen helen dag, hé. ‘T is ne schone steenweg.  
P: Want vroeger koste hier buiten toch ook wa buiten zitten.  
B: Hier buiten?
P: Ja, aan de deur? Was da nie?
B: Ja, da’s veel vroeger. Ja, dan zaten ze up den durpel, hé.
P: Is da van voor de jaren zeventig? 
B: Ja, toen zaten ze nog veel hier up den durpel.
P: Ja, toen konde nog buiten klappen, hé.
B: K weet hier nen bompa, maar de kleindochter had dan aan de universiteit gestudeerd, maar bompa mocht toch nie meer op den durpel zitten.
P: Waarom nie?  
B: Da paste nie. Als ge gestudeerd hebt, dan mag uwen bompa toch nie meer onder de maat zijn, hé. De sukkeleir vloog binnen.
P: Ocharme. Zo kunde nog met uw buren klappen, hé.
B: Achteraf moet ne mens daarmee lachen, maar kom, ‘t is toch… Da ge zegt… Awel, ik heb da in den tijd gemist. Ge kwamt van de kerk en dan e beke daar verder waren dan winkels onderaan en ja, daar zaten ze toch ook allemaal buiten en dan is ‘t “Hoe was ‘t ?”, “Hoe is ’t?”.
P: Ja, da’s nu nie meer, hé. 
B: Ja, da besta nie meer.
P: Ja ‘t is te lawaaierig met de auto’s, hé. 
B: En nog, ‘t besta nie meer. Ze zijn allemaal…
P: Bwa, ik denk dat da terugkomt, se. 
B: Aan den durpel zitten?
P: Ja, maar ‘t is gewoon omdat de auto’s buiten zijn dat ‘t te lawaaierig is, hé. Ge kunt nie meer.
B: En ook, hé. Ze hebben toch allemaal gestudeerd na. Da gaat nu nie meer. Ge moet de mensen kennen. Daar zit ergens iets in dan, hé.  
P: Allé, bijvoorbeeld, in Brussel hadden we dan de Zomerstraten en dan zette een straat af en dan komen de mensen terug meer buiten, se. Vooral de kinnekes enzo. 
B: Dan kunde buiten, speelstraten, hé. Da besta. Ja, da’s zo ne keer goed, dan komen ze natuurlijk buiten.  
P: Ah voila, dus…
B: Maar na gewoon op den durpel gaan zitten, ja…
P: Nee, maar ik denk dat als ge terug wa straten autovrij maakt, dat da terugkomt, se.
B: Ik heb er niks tegen want ‘t was plezant in den tijd.
P: Voila. En uw vader, was da gene chef gare?
B: Chef de gare, ja. En dan is em achteraf, met examen te doen, geraken ze dan ook… op den duur was em chef. Chef van de stoase van Leuven. En ons moeder ging met ons allevier dan ‘s zondags, als em dan… Ja, die reden altijd de treinen, hé, dan gingen we ons vader afhalen. Te voet. Da was onze zondaguitstap. Aan ons moeder der hand en den oudste buitenkant. Zo gingen we naar de stoase. En daar stonden dan banken en daar goengen we dan op wachten totda’s em kwam. Ja, en dan kwam em en dan was em fier dat em zennen hoop daar zag zitten. En ander, de chef gares die buitenkwamen die zeiden allemaal tegen hem “Dag, chef”. En na in ‘t school achteraf vroeger ze toch hoe dat ons vader heette. En dan heb ik gezee dat diee Jef heette. Wel, achteraf kwam dat uit, ja, dan kreeg ik ruze, hé. 
P: Ah ja?
B: Ah ja, ja maar, ela, mijn vader heette Karel, hé. 
P: Ja, maar als iedereen ‘chef’…
B: Maar ja, wij verstonden dat dan altijd zondag’s “Dag Jef”. Zag ik daar gene “Chef” in maar “Jef”.  
P: Ja, just.
B: What’s in a name? En was da na nie goe? Allé, ‘t was nie just. ‘T moest ingevuld worden. ‘T was nie just. En da was dan ook bij kwa nonnen zo. “Ik wist nie eens hoe dat mijn vader noemde”.   
P: En konde dan gratis met het openbaar vervoer gaan, met den trein?
B: ‘k heb veel met den trein gereden. Tot als we eenentwintig jaar waren mochten we gratis rijden. Dan had ons vader nen hoop coupons. Wijle reden tot ons eenentwintig. Ja, maar vijf oorlogsjaren hebben we nie met den trein kunnen rijden, hé. Da was er al af. En door den duur waren we eenentwintig en hadden me nie teveel gereden. Ja, wijle reden met den trein naar West-Meerbeek altijd, hé.   
P: Ja? Nooit verder?
B: Ja, en dan reed ik ook ne keer met ons Paula…Ja, was ‘t met ons Paula of was ‘t met ons Leen? Ik weet nie meer. Ja, dan waren me wel te wijd gereden. Hij had nie gestopt onderweg en dan stonden me in Luik. Dan hebben me toch gezegd wie ons vader was en dan mochten me toch terug. Och ja, met den trein. Och here, toch. Met de vlieger zen ‘k nooit nie geweest en nochtans ik mocht gratis. 
P: Waarom mochte gij gratis?
B: Onze Louis was er, hé. 
P: Ahja, just.    
B: Ik had een broer dat daar was, hé. Maar Willem moest betalen, hé. 
P: Maar gij, omdat gij de zus van de piloot zijt…
B: ‘k zen nooit nie geweest met ne vlieger, want ik mocht nie. ‘K had ‘t aan m’n hert, hé.  
P: Da mocht dan nie?
B: Nee, ik kon da nie verdragen, hé.
P: Hadde gij teveel stress? Hadde gij schrik?          
B: Da weet k nie meer, schrik. Ja, misschien wel, maar als ge iets aan uw hert had mochte nie. Dan zei den doktoor “beter nie”. Maar ik mocht gratis, ja. Maar allé, da’s na geen erg da ge daar nie ingezeten hebt.
P: Nee, ‘t is dat, hé.
B: Maar tot Aarschot en daar stapte me dan af en dan moesten we nen anderen trein naar Herentals pakken, hé. 
P: Den tram?
B: Den trein. Diee reed dan naar Zichem en wa was ‘t allemaal. En in da station daar stond een grote stoof. Hoe noemen ze da? Zo’n grote ronde buis, zo.  
P: Da weet ik nie.
B: En daar stonden de mensen dan allemaal rond in de winter dan, hé. 
P: Ah, rond een stoof? Ah, ja.
B: Maar wa stoof was da? Da was een stoof, ja. En als wijle dan naar Leuven goengen daar moesten we dan wachten op de trein van Leuven. Stonden we daar bij, bij den hoop. En da waren dan mensen bij die naar Frankrijk in de bieten gingen werken.
P: In de wadde?
B: In de bieten. 
P: Wa’s da? Bieten?
B: Een biet… de bieten, ja, waar da ze suiker van maken.
P: Aah, de bieten, de suikerbieten. 
B: En dan stonden die daar allemaal te vertellen enzo. En ik vond da zo plezant, hé. Da was werm rond die stoof en der wier veel op de grond gespeekt. Dan klapten ze en dan ne keer een goei flots, zo. Ja, wijle vonden da plezant. 
P: Ja, da hebben we toch nie meer, se, zo ne stoof in ‘t station. Da zou gezellig zijn dan.
B: Nee, ik peis nie dat die nog bestaan. Da was zo een soort duvel. Nen duvel zeiden ze daar tegen. Maar ‘t was nogal ne grote zo. Ja, da herinner ik me nog allemaal. Da heeft allemaal te maken met den trein. De tsjoekentrein. 
P: En ik vermoed dat die treinen, da was allemaal op elentriek of was da kolen?  
B: Oh, da was nog met de hullen, hé 
P: Met de hullen, ja, kolen.
B: Ja, da was nog met de kolen, hé. En open wagon vanachter, hé. 
P: Open wagon vanachter?
B: Ja, waar dat de chef gare enzo zat, da was open. 
P: Da was open? Ah, oké.
B: Da was open. Mensen hadden kou in de winter. Da’s allemaal veranderd. Ge kunt u daar geen gedacht meer van geven. Want ik zen met den trein naar Rome geweest, maar da was een heel ander ding, hé.
P: Dat is ook ne serieuzen afstand, ja.
B: Ja, da was goe. Da was als pater Fonske bisschop geworden is, hé. Zijn wijle met de trein naar Rome gereden. Da was een heel ervaring. 
P: Hoelang hedde daarover gedaan? Wete da nog?
B: Oh, da was ne nacht ook, hé. Ne nacht en ne dag eerst da we daar waren. Ja ja, ons vader is toen ook meegeweest. Diene had gezorgd dat iedereen ne coupon had.
P: Ah, voila se, groot gelijk, hé. Chef gare voor iets, hé. 
B: Ja, hij had voor iedereen gezorgd. We waren met een goe groepeke. Ja, ‘k em die foto’s nog allemaal. In ‘t Vaticaan enzo geweest. Jawel, da was nen ‘heuglijken’ dag zeggen ze in Holland. Da was per trein, maar da was nen anderen trein, hé. Ge zat dan al in de kussens.
P: Ah, da was echt luxe. 
B: Wa jaar was da? Rond zestig was da. Ja, luxe, nee, da was toen zo. Waar is den tijd. Van die mensen van dieen groep. Ik geloof nie dat er nog iemand van overschiet. ‘T is woar, hé.
P: Ja, da kan goe zijn, ik ken ze nie. Dat is al zestig jaar geleden als ge zegt dat da de jaren zestig is. 
B: Ja, ‘t is dat, hé. Maar da vergeet ge zo nie, hé. Da wa smet den tsjoekentrein. Zo zeggen ze da tegen de kinderen, hé.
P: De tsjoekentrein? 
B: ‘t was allemaal zo goed, hé. Na mocht het nog oorlog zijn, maar we hebben toch ook genoten, hé. En da was gewoon, we waren kind. We trokken nie veel der van aan. We hadden alleen schrik van de boemen, maar wa voor anders? Vader en moeder waren er toch, hé? 
P: Da’s zeker, da.
B: Die waren der, dus wijle moesten toch gene schrik hebben. Zo was dade.
P: Is er nog iets anders van mobiliteit da gij zegt van “dat is wel interessant” of…?
B: Ja, na zijn ‘t de bussen, hé. Den autobus. Maar, ik zien da na… Ja, ik kom zo nie meer buiten, maar als ge na zie als het school uit is, hoe dat die op die bus kruipen. Die plekken tegeneen gelijk als heringen. En als ‘t dan corona was, ja, dan hadden ze wel een masker aan, maar toch stonden ze tegeneen geplekt. Da koste kik nie begrijpen.  
P: Ja, ‘t heeft iets van effect, maar ja, ze moeten op school geraken, hé. 
B: Ja, maar, ja, da ze dan nen bus meer zetten of een bus of twee meer. Nee, da kon dan nie.   
P: Pakte gij veel de bus? Hedde gij veel de bus gepakt toen da ge jong waart? 
B: Nee, ‘k was rapper te voet als da ‘k een bus pakte. En als ‘k dan zwaar commisses moest doen. ‘K ging te voet op en ik deed m’n commisses, dan ging ik ieveranst staan met al mijn zakken en dan belde ‘k naar Willem en dan kwam diee mij halen met de kinderen, met den automobile.
P: Hoe belde gij dan naar Willem? Ja, maar gij had toch gene gsm? Ofwel?
B: Der waren ook koikes, hé.  
P: Aaah, gewoon met ‘t telefoonkot.
B: En da was daar, hé. Hij wist waar ‘t was. 
P: Just.
B: Ja, zo, dan hadden me al nen auto, hé. “Ja, och God, gelle hebt nen nieuwe auto?” Ja, madam. K zeg “Ja, en hij is betaald”. Da was zo één zo, ge weet. Zo van hier in de geburen, zo. Maar zijle hadden ook ene gekocht, maar ik wist dat em nie betaald was.  
P: Hoe doen die dat dan?  
B: Ja, da was zo een slag van volk, hé.
P: Ah, gepikt?  
B: En daarmee antwoordde ik dan “ja ja, de mijn is betaald.” 
P: Aaah, op die manier. 
B: Da was zo, ge weet, een moeial van de buurt. De gazet. 
B: En na gaan ik te voet tot aan den auto. 
P: Da ga nog just. 
B: Da’s nog alles. 
P: Voila. 

Voila inderdaad, we zijn der weer doorheen. Ik hoop dat gelle dervan genoten hebt.

Mannekes, houdt ulle goe en tot de volgende!